DUYGU ERDOĞAN – Narenciyede iklim kaynaklı sıkıntılar market tezgahlarına yansımaya başladı. Mandalina kilo fiyatı, yerli muz kilo satış fiyatını geçti. Markette satsuma cins mandalina 55-65 lira ortasında satılırken, yerli muz ise 50 lira düzeyinden satılıyor. Çiçek açma vaktinde yüksek sıcaklıkla büyük kayıplar yaşanan narenciyede portakalda yüzde 30, mandalinada yüzde 35 kayıp olacağı öngörülmüştü. Hasat vaktinde birtakım bölgelerde meyve kayıplarının yüzde 50 düzeyini de aştığı görüldü.
SICAK HAVANIN 3 ZARARI!
Bahar ve yaz aylarında çiçek açma devrinde ani ve çok sıcak hava şartlarıyla karşı karşıya kalan portakal, mandalina ve limonda bu nedenle 3 büyük ziyan meydana geldi. Sıcak hava bahçelerde çiçekli kısımları adeta kavurdu, randıman pek çok alanda yüzde 50-60 kayba uğradı. Sıcak havalar bahçelerde ziyanlı popülasyonlarını artırdı. Akdeniz meyve sineği Mersin’den Aydın’a, Adana’dan Antalya’ya pek çok ağaca ziyan verdi. Birebir vakitte sonbahar ve kış aylarının ılık geçmesi nedeniyle soğuk havalarda tercih edilen portakal, mandalina, limon, greyfurt üzere eserlere olan talep azaldı, tüccar alım yapmadı, eserlerin birden fazla kolda bırakıldı.
‘FİYAT FİKİR YANSITILMIYOR’
Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan, bilhassa mandalinada azalan üretimin yansımalarının görüldüğünü söyledi. Bir mühlet evvel bahçede 25 liraya kadar çıkan fiyatın şu anda 15 liraya düştüğünü belirten Doğan, “Aslında bunun tüketiciye yansıyarak fiyatın bir ölçü düşmesi lazım lakin her vakit olduğu üzere üretici de tüketici de kaybediyor. Eseri geçen yıl almayan tüccar, bu yıl yokluğundan faydalanan oluyor. Fiyattaki gevşeme yansımıyor fakat yükseliş çabucak daha yüksek fiyat olarak dönüyor” diye konuştu. Kısımda 15 liraya satılan mandalina üzerinden bir maliyet hesabı da yapan Doğan, “Kesim, taşıma ve paketlemeyle üzerine 13 lira daha ekleniyor. Kente ulaşımıyla satış fiyatının hak ettiği bandın 40-45 lira düzeyi olması gerekiyor” dedi.
MANDALİNA ZİYANI FAZLA
Narenciye çeşitlerinde toplam üretim 2023 döneminde yaklaşık 7 milyon 800 bin ton olarak gerçekleşti. 2024 döneminde ise bu üretimin 5.5 milyon tona kadar düşük bir rekolteyi işaret ettiği öngörülmüştü.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) da 2024 için yaptığı bitkisel üretim kestiriminde mayıs ayında narenciye çeşitlerindeki düşüşe yönelik data paylaşmıştı. Buna nazaran, turunçgil meyvelerinden mandalinada yüzde 32.1, portakalda yüzde 30.8, limonda yüzde 26.3 oranında üretim azalışı öngörüldü. Greyfurt kaybının ise yarı yarıya yakın olduğu kestirim ediliyor.
İHRACATTA REKABET ARTTI, TALEP AZALDI
Narenciyede ihracat amaçları de sekteye uğruyor. Yeni rekorlar beklenen bu alanda rekabetin epey arttığını anlatan Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Lideri Hayrettin Uçak, bu nedenle talepteki azalmaya işaret etti. Uçak, “Pek çok ülke pazara yükselen üretimlerle girdi. Çin, Mısır, İran, Ürdün narenciyede de artan üretimleriyle dalda rekabeti artırdı. Üstelik rakip ülkelerde fiyatlar da daha ucuz. Maliyetleri ve iş gücü uygunluğu ile ortaya çıkan ortamda rekabet bahtımız giderek düşüyor” tabirlerini kullandı.
HEDEF 40 KİLO
Türkiye narenciyede kendi tüketimine fazlaca kâfi üretime sahip. Toplam kişi başı tüketim 28-31 kilo ortasında değişiyor. Kişi başı tüketimin toplamda 40 kiloya çıkarılması hedefleniyor. Fakat son yıllarda kar yağışlı ve soğuk havanın yerini daha ılık bir kış mevsimi almasıyla narenciye talebi iç piyasada düşüyor.