4 Ocak’tan bu yana ağır bakımda tedavi gören Edip Akbayram (75), dün saat 19.30’da çoklu organ yetmezliği nedeniyle hayatını yitirdi.
Nazım Hikmet’in “Güzel günler göreceğiz çocuklar, motorları maviliklere süreceğiz” bestesi ve daha kaçları ile akıllara kazınan Akbayram’ın mevti milyonlarca vatandaşı ve dostlarını yasa boğdu.
Usta sanatkarın yakın dostları kayıplarını bu türlü kaleme aldı…
Atilla Köprülüoğlu:
Yıllarca, bilhassa İzmir Fuarı’ndaki gazino bahçelerindeki konserlerini takip etmiştim. Daha sonra gazetecilik yıllarımda da tanışma onurunu edinmiştim.
En son üç yıl evvel İzmir’de Gündoğdu Meydanı’nda 1 Mayıs Emekçi Bayramı etkinliğinde sahneye çıkmıştı, Okan Yüksel Baba, Halil Hüner ve Hakan Akyıldız’la bir arada dinlemiştik “Halkın Sanatçısı” Edip Akbayram’ı.
O gün, “Bugün bana nazaran bayramların en büyüğü. Ben yıllardır işçiler sayesinde sanatımı icra ediyorum. Biz yıllarca müziklerimizde türkülerimizde sevgi barış kardeşlik tabiat dedik, haksızlıklara karşı çıktık.” demişti. Akabinde da o eşsiz sesiyle “Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz’ı söylemişti onbinlere. Sonra da; “Aldırma Gönül”, “Güzel Günler Göreceğiz Çocuklar”, “Bekle Bizi İstanbul”, “1 Mayıs Marşı” ile yüreklerimize dokunmuştu,
xxxx
“Ben 80 milyona müzik söylüyorum. Hiçbir vakit bana verilen sevgiye ihanet etmedim. Ne müdafaam oldu, ne silah taşıdım.
Alevi’si, Sünni’si, Laz’ı, Kürt’ü, Çerkez’i hepsi benim canım, ciğerim. Halkım beni vuracaksa vurur, öpecekse de öper. Ben buyum zira.
Ayıran, bölen her anlayışın karşısındayım (…) Geçmişte beş yıl bana kimse iş vermedi.12 Eylül’de 15 gün göz altındaydım. Kiram birikmiş, kimse iş vermiyordu.
Üç ayda bir karımın bileziğini satıyordum. Oğlum Ozan’a ayakkabı alamıyordum.
Bu ortada ‘Arabesk plak yap’ diyorlardı bana ancak eşimle birlikte hiç teslim olmadık.
‘Her kışın bir baharı var’ dedik. Düşünün, çocuğuna ayakkabı alamayan bir babaya iki daire teklif edildi, lakin kabul etmedim. Zira ben arabesk değilim. Beni kimse satın alamaz.”(Posta röportajından)
****
Edip Akbayram…”Ezilenlerin melodik sesiydi” o! Ozanları, Anadolu ezgilerini; Cem Karaca, Barış Manço, Fikret Kızılok üzere pop formunda sevdirendi bize.
Hep sevgiden, dostluktan, barıştan ve kardeşlikten kelam etmiştir.
55 yıldır sahnelerdeydi; müzikleriyle, türküleriyle, ağıtlarıyla.
“Toplumcu müzik yapmak istedim. Müziğimde geniş halk kitlelerinin ömrü, sıkıntıları olmalıydı. Lakin sivri, ucuz kahramanlıklardan da uzak durmaya çalıştım.” tabirleri ile anlatırdı müzik hayatını ve eklerdi;
“Ben daima türküler söyledim ve kızına birinci ‘Türkü’ ismini veren benim. Şunu söyleyeyim; türkülere ve sanata ihanet olmaz.”
Yorumladığı müzikler, türküler üzere “ilkeli ve ödünsüz” yaşayan nadir sanatçılardandı o!
O hiç kandırılmadı da! 2000’de Fethullah’ın mükafatını, Tarık Akan, Müşfik-Yıldız Kenter, Ferhan Şensoy, Kemal Sunal, Erol Günaydın, Macide Tanır, Göksel Kortay, Semiha Berksoy, ve Mücap Ofluoğlu üzere reddedendir.
Neticede; tercihini insan haysiyetine yakışır bir hayattan yapmıştı…
xxxx
“Rüzgar esiyor fakat artık bir öteki ezgiyle. O eski plaklarda dönen hüzün, artık yüreğimize kazındı. Her notada sesin var. Her seste özlemin…Zamanın bile dokunmaya kıyamadığ o gülüşün. Artık siyah-beyaz bir hatıra üzere asılı gökyüzünde. Bir ülke uğurluyor seni, bir kuş havalanıyor yavaşça. Ve biz , suskunuz. Bağrına hüzün çökmüş bir türkü gibi….
Gittin sanıyorlar lakin bilmiyorlar ki, her müzikte yeniden sen varsın. Sesinle büyüyenler artık sessizce seni dinliyor, yüreğinden geçen son şarkıyı. Işığın hiç sönmesin Edip Abi.”
Tiyatro Sanatkarı dostumuz Volkan Severcan güya hislerimize tercüman olmuş bu satırlarıyla.
Xxxx
Çok büyük sanatçıydı. Bu ülkenin, bu toprakların yanık bir o kadar da özel sesiydi. O sesi yüreğinden kopup ulaşırdı bize. İçten gülümsemesi, mütevazı duruşuyla da çok sevdik Edip Akbayram’ı.
Başı öne eğilmeden, alnı açık, el etek öpmeden, saraylara yanaşmadan, hoş günleri göremeden buruk ayrıldın ortamızdan. Sanatınla, duruşunla var oldun. Hepsini tükenmez hürmetle anacağız hafızalarımızda elbette, epeyce lekesiz berrak.
Onsuzluğa alışmak güç. Hoşçakal çocukluğumuz, hoşça kal gençliğimiz, yetişkinliğimiz
Çok sevdiğim, onun da çok sevip yorumladığı Mustafa Uysal bestesi Ataol Behramoğlu şiirinden dizelerle; “Ben ölürsem akşamüzeri ölürüm/ Kente simsiyah bir kar yağar/ Yollar kalbimle örtülür/ Parmaklarımın ortasından / Gecenin geldiğini görürüm/ Ben ölürsem akşamüzeri ölürüm/ Çocuklar sinemaya gider/ Yüzümü bir çiçeğe gömüp/ Ağlamak üzere isterim/ Derinden bir tren geçer/ Ben ölürsem akşamüzeri ölürüm/ Alıp başımı gitmek isterim…”
Mutlu Gürler:
Türkülerin Efendisine yoldaşça veda: Nuri Ağabey şiir tadında özetlemiş. Anadolu’nun yanık sesi
#EdipAkbayram Karadeniz anılarıyla uğurlanmalı…
Metin Avdaç:
Yıl: 2011 Sabahattin Ali Sabah Yıldızı Belgesel Sinemamızın çekimleri için kosturmadaydim. O yıl Muyobir de Ali Kocatepe ile görüşmek için randevu almış yanına gitmiştim. Muyobir’in olduğu binaya girip asansöre binip en üst kata çıkacağım sırada Edip Akbayram’in binaya girdiğini gördüm. Varsayım ettim tıpkı yere gittigimizi asansöre binmesini bekledim ve birlikte asansörle üst çıkarken şu telaffuzda bulundum Edip Akbayram’a bakmadan “Yıl 1968 altın mikrofon müsabakasında Antep de bir genç elindeki gitarı kaldırarak sahnedeki orkestraya seslenir ‘yolunuzda geliyorum’ diye bağırır.” Edip Akbayram şaşkınlıkla bana bakmıştı. Bana “Allah rahmet eylesin İlhan abinin süper sesi vardı ve Batman orkestrası mükemmeldi. Benim idolum oldular, onlar sayesinde müziğe adım attım.” Ben de “İlhan abi yaşıyor” demiştim, şaşırmıştı. Asansör inecegimiz katta durdu birlikte indik asansörden. Muyobir’in kapısını çaldım Ali abi (Kocatepe) kapıyı açtı. Içeri girerken Edip Akbayram Ali ağabeye “Ali, İlhan abi yaşıyormuş arkadaş söyledi.” Ali abi “Evet İlhan abi yaşıyor İzmir’de. Metin görüşüyor belgeselerini yaptı.” Içeri girdik oturduk bir masaya o sırada Edip Akbayram masaya elleriyle tempo tutarak Batman orkestrasından müzik söylemeye başladı. Ben de o sıra İlhan abiyi aradım sürpriz yaptım ve İlhan abi ile Edip Akbayram yıllar sonra telefonda konuştu. Edip Akbayram İlhan ağabeye bir ay sonra İzmir’e konsere geleceğini konsere davet edip, buluşma teklifinde bulundu. Edip Akbayram’a İlhan abinin telefon numarasını verdim ve bir ay sonra İzmir’de ìki eski dostu, Batman orkestrası yolunda giden Edip Akbayram ve İlhan abiyi buluşturmaya sebep olmuştum. Edip Akbayram idolü olan İlhan abi ile buluşmaya gitti. Işıklar içinde şimdiden uyusun yerinde Edip Akbayram ve İlhan abi. Bu fotoğraf o buluşmanın anısı olarak kaldı anilarda…
Hikmet Nuri Aydın:
1970’lerin ortalarıydı.Anarşinin kol gezdiği puslu yıllar.Arkadaşlarım aradı,Edip Akbayram Artvin’den Bafra’ya karadeniz turnesine çıkacaktı güvenliğini sağlamamı istemişlerdi benden.Bekardı o vakitler.Artvin,Rize,Trabzon,Giresun,Ordu sakin geçti lakin
Bafra’da davacıların saldırısına uğramıştık o orta yumruk yemiştim dudağım yarılmıştı lakin saldırıyı püskürtmüştük.
Bafra’dan otobüsle dönerken Akbayram’a düzgün dinle diyerek o zamanda Devrimciler ortasında meşhur olan ‘Eşkiya Dünya’ya hükümdar olmaz’ Türküsünü arkadaşlarımla birlikte söylemiştik.Bu Türkü anonimdi.İlk kere dinliyordu çok beğenmişti.O vakitler Altın mükafatı veriliyordu en beğenilen satışı en yüksek olan plaklar’a.Eğer okursan bu Türkü sana ‘Altın Plak’ kazandırır diyerek sözleşmiştik.Gerçekten gitti okudu ve Altın Plak kazandı.Her dost sohbetinde bunu söyler bu Altın plağın mucidi Nuri’dir kaygısı.
Dostluğumuz yıllar içinde katmerleşti.Kardeşim Şerafettin’i çok sevmişti Eczacı Asiye Ablamı da.Aile üzere olmuştuk.Trabzon’a gelişlerinde ailecek bir ortada olurduk.Ay geçmeden araşır birbirimizden haberdar olurduk.
Sonra Eşi Ayten ile tanıştı evlendi Ozan ve Türkü isimli çocukları oldu.Türkü kızımızın çocuğu Lavin ile kalan ömrünü torun severek geçirdi.
Biz o’na keko derdik.Ailesi aradı ve ben de durumu paylaşarak bu elim olayı sizlere duyurdum.
Çok üzgünüm,Ailemin içinden yaşadığım acı kayıplar yetmiyormuş üzere artık de etrafımdaki arkadaşlarımı dostlarımı bir bir kaybediyorum.Tarifsiz sıkıntılar içerisindeyim,göğsüm daralıyor,yüreğim yanıyor,çaresizlik içerisinde kıvranıyorum.Demek ki ömrün baharı olduğu kadar son baharı da varmış.
Edip Akbayram ile de buraya kadarmış dostlarım,artık anılarla,eserleriyle yaşayacağız.
Başta Eşi Ayten Kardeşimin,Oğlu Ozan ve kızı Türkü’müzün tabi ki doğum günü olan bu gün dedeciğini kaybeden Lavin torunumuzun,sevenlerinin,Türkiye’mizin başı sağ olsun.
Uzaklardan geliyor
Yürekleri yakan ezgin sesiyle söylüyor Türküsünü Kekom;
‘Koşuyor altı yaşında bir oğlan,
Uçurtması geçiyor ağaçlardan,
Siz de bu türlü koşmuştunuz bir vakit.
Çocuklara kıymayın efendiler.
Bulutlar adam öldürmesin..’
Kalan ömrümüzü de Anadolu’nun yaşanmış acılarının hikayelerini seslendiren türküleriyle geçireceğiz.Aylar yıllar geceçek gökteki bulutların ortasından bir ses süzülecek Dünyamıza unutulmayacak elbette lakin,giderken geride bıraktığı kalplerin burukluğu hiç bitmeyecek.
Mezarında güller yeşersin
Yıldızlar yoldaşın olsun
Güle güle büyük usta
Türküler içinde uyu..
Gurbuz Dogan Eksioglu:
Zülfü Livaneli:
Sevgili kardeşim, büyük sanatçı Edip Akbayram veda etti. Çok üzgünüm. Ailesinin, dostlarının ve halkımızın başı sağ olsun.
Cahit Berkay:
Çok üzgünüm, ışıklar içinde uyu canım kardeşim.
Erol Evgin:
Edip Akbayram, benim 52 yıllık arkadaşım ve dostumdu. Çok büyük bir ses ve kocaman bir yürekti. Çok çok üzgünüm. Allah’tan rahmet, ailesine ve sevenlerine başsağlığı diliyorum.
Ali Sunal:
Babamı kaybettiğimde bizim konut mahşer yeri üzereydi; çok kalabalık, çok gürültülü, çok acılı. O ortada Edip abi geldi meskene. Sessizdi, zarifti o acılı kalabalığa katılmadı fakat acısı, kederi gözlerinden okunuyordu. Salondaki yemek masasının bir köşesine oturdu. Kimseyle işi yoktu ıstırabını yaşayıp başsağlığı dileyip gidecekti yeniden ona has zerafetiyle. Bie mühlet takip ettim ne yapıyor diye. Onun sakinliği dinginliği bana o kadar yeterli gelmişti ki. Çabucak gittim yanına oturdum sarıldı bana biraz konuştuk sonra sessizce durduk. Büyülü bir andı güya konuttaki bütün gürültü hareket durmuştu. Acımı acısını sükunetle paylaştı ve müsaade istedi. Edip abi o gün o an bana o kadar güzel gelmiştin ki. Seni, duruşunu, yapıtlarını, zarifliğini ve paylaştığımız o yas anını hiç unutmayacağım. Babamla türküler söylerken hayal edeceğim sizi. Yerin cennet olsun Edip Akbayram.